अल्प पीडा मनीं आली तरी न मानी

काळीज काढून टाकले तरी विश्र्वास न येणें   असतांना दैव बरं, बुडवितांही न मरे   नांव न घेणें   जोडला तरी भट, मोडला तरी गृहस्‍थ   सारखे-सारखे सारखे, कोणी न पारखे   सब छोडे मेरा रब न छोडे   करनकर्‍याचा वसा, घरांत आली अवदसा   पाऊल मागें न देणें   बाकी न ठेवणें   चुना पानाला न लागणें   हात घशांत घातला तरी कोरडाच   व्याही-व्याही पाहुणा आला तरी रेडा दुभत नाहीं   जेवण दुसर्‍या गेलें, तरी पोट आपणा मेलें   उंदड झाला कहर, तरी सोडूं नये शहर   वांकडी ना तिकडी तरी गांवाची भाकर   भवति न भवति   बाईल गेली यात्रेला आणि लौकरच आली घराला   वर-वरं प्राणत्यागो न पुनरधमानामुपगमः।   आंखुड शिंगी, बहु दुधी, अल्प मोली   मुकें जेवावें नी मनीं समजावें   मनगट-मण (न) गट चावणें-चावून घेणें   कुठेंहि गेले तरी पळसाला पानें तीनच   पुराणामित्येव न साधु सर्वम्‌।   पंडितमन्य-मानी-मान्य   चोर चोरीसे गया, तो हेरी फेरीसे न गया   जाणून अपराध करी, त्‍यास क्षमा न करी   आली घडी तीर तर धर, मिळणार नाही गेल्यावर   देवळांत काशाची घंटा टांगली, आवाज न निघे कदाकाळीं   हात पसरी तो हातारी, न देईल तो भिकारी   कोणावरहि जो प्रीति न करी, त्‍यावर कोणी लोभ न धरी   साप न म्हणावा बापडा, नवरा न म्हणावा आपला   शब्दाबाहेर पाऊल न टाकणें   चिंता वाहतां बहुत, कर्ज न फिटे निश्र्चित   अल्प भाग्य अभिमान, त्याच गर्वै त्याचें मरण   ध्यानीं तें मनीं   मिरीं नासलीं तरी जोंधळ्याच्या भावानें जात नाहींत-विकत नाहींत   ढगच नसते तर विजेची मौज तरी कशी दिसली असती   मनाची नाहीं, पण जनाची तरी ठेवावी   नित्य चमकुवंच्या वाटेरि जाले तरी पायु आदळु फावजाता   उंच (थोर) वाढला एरंड, तरी काय होईल इक्षुदंड   योग्यता-योग्यतेनें मिळवी, तें दैवावर न घालवी   आला हाकारा, टाकला पसारा, घर तेरा न मेरा   चोरी, चहाडी, शिंदळकी (न करावी)   शब्द खालीं पडूं न देणें   न दिसती तारांगणें   तुला न मला, घाल कुत्र्याला   कोणी आपले दोष न छेडी, त्‍याचें पुन्हां आचरण करी   जें न निघे संबंधीं तें निघे जेरबंदीं   शय्या पाळीतां आणिकेसी न रमे कांताः   उपकार करणें, त्याची बढाई न सांगणें