न मागतां कृपा करतो, त्याचा उपकार मोठा होतो

उपकार   मागतां येईना भीक, तर तंबाखू खायला शीक   नांव न घेणें   काळीज काढून टाकले तरी विश्र्वास न येणें   उपकार करणें, त्याची बढाई न सांगणें   मूर्ख हा कचितच उपदेशाचा स्वीकार करतो   सारखे-सारखे सारखे, कोणी न पारखे   बाकी न ठेवणें   पाऊल मागें न देणें   हात पसरी तो हातारी, न देईल तो भिकारी   चुना पानाला न लागणें   भवति न भवति   मौन-मौन धारण करतो, तो शहाणा दिसतो   पायांत पाय, त्याचा जन्म व्यर्थ जाय   वर-वरं प्राणत्यागो न पुनरधमानामुपगमः।   पुराणामित्येव न साधु सर्वम्‌।   जाणून अपराध करी, त्‍यास क्षमा न करी   कुणबी दिवाळीस शहाणा होतो   एक ढेंकूण चावतो, शंभरांचा काळ होतो   तुला न मला, घाल कुत्र्याला   देवळांत काशाची घंटा टांगली, आवाज न निघे कदाकाळीं   न करत कांहीं, वाईट शिकूं पाही   चिंता वाहतां बहुत, कर्ज न फिटे निश्र्चित   असतांना दैव बरं, बुडवितांही न मरे   मनगट-मण (न) गट चावणें-चावून घेणें   शब्दाबाहेर पाऊल न टाकणें   कोणावरहि जो प्रीति न करी, त्‍यावर कोणी लोभ न धरी   साप न म्हणावा बापडा, नवरा न म्हणावा आपला   अभिमानाचे मागोमाग, द्वेष करतो पाठलाग   त्‍याचा गळा व माझा नळा जेव्हां एकत्र होईल तेव्हां हे काम उरकेल   नाकांत नाहीं कांटा, दिमाख मोठा   जो भ्रमण करतो, त्‍याला संसार नसतो   करील त्‍याचा कारभार, मारील त्‍याची तलवार, राखेल त्‍याचे घर व खपेल त्‍याचें शेत   छिद्र सांगे ज्‍यास, त्‍याचा होय दास   हातोडा-हातोडयाचा घाव पडला म्हणजे कांचेचा चुरा होतो पण हिरा ऐरणींत शिरतो   ज्‍याचे अंगी नाही पाणी, त्‍याचा जीव मेल्‍यावाणी   सब छोडे मेरा रब न छोडे   विंदाण-न   बुळीद-न   न पुरे माझ्या गारीं, कोठला माधुकरी   जेथें बसे जांभूळवाही, तेथें तन उठूं न पाही   शय्या पाळीतां आणिकेसी न रमे कांताः   न दिसती तारांगणें   कोणी आपले दोष न छेडी, त्‍याचें पुन्हां आचरण करी   जें न निघे संबंधीं तें निघे जेरबंदीं   शब्द खालीं पडूं न देणें   चोर चोरीसे गया, तो हेरी फेरीसे न गया   चोरी, चहाडी, शिंदळकी (न करावी)   योग्यता-योग्यतेनें मिळवी, तें दैवावर न घालवी   आला हाकारा, टाकला पसारा, घर तेरा न मेरा