हातीं नाहीं दाम, मग कोण करतो काम

द्रव्याचा उपभोग घेत नाहीं, त्यास लक्ष्मी शोभत नाहीं   उचललेले काम   नाहीं धरायला डहाळी, नाहीं धरायला मुळी   मृत्यू बहीरा आहे, तो कोणाची तक्रार ऐतक नाहीं   सगळा गांव बाबाचा, आणि कोणी नाहीं माझ्या कामाचा   त्‍याचा गळा व माझा नळा जेव्हां एकत्र होईल तेव्हां हे काम उरकेल   ब्रह्मानुभव चित्तीं, हें गुरुच्या हातीं   असेल मालक शेती तर होती, नाहीं तर माती   दैवाचा फटका, नाहीं अद्यापि ठाउका   मुसळास-मुसळाशीं गांठ पडत नाहीं   स्वतः मेल्यावांचून स्वर्ग दिसत नाहीं   सगळ्याचा वायदा चालतो पण पोटाचा वायदा चालत नाहीं   सूर्य शिळा, अग्नि ओवळा, आणि गंगा पारोशी म्हणतां येत नाहीं   जो काम लोभ दूर सारी, तो सुखें वर्ते देहधारी   ब्रम्ह्याचा लिखा, सटवीचा टांका, त्यास कोण देईल झोंका   बसूं जाणे त्याला ऊठ कोण म्हणे   मेल्याविणा स्वर्ग दिसत नाहीं   अंगठे दाम   मानणें-मानला तर देव, नाहीं तर दगड धोंडा   गळीं पडे काम, तर खर्ची पदरचा दाम   निजलेल्याला कोणी उठवील, जाग्याला कोण उठवील?   घडी मोडली ती सुधारणें नाहीं   सुकुमार बिबी आणि चाबका जोगी, चाबुक तुटला पण वळ नाहीं उठला   वृत्ति-वृत्तीला बांध घालणें ती बुद्धि आणि बांध राहूं देत नाहीं ती बद्धी   नाजूक काम   आपणा लागे काम। वाण्या धरीं गूळ। त्याचें यातिकूळ। काय किजे।।   अभिमानाचे मागोमाग, द्वेष करतो पाठलाग   जो भ्रमण करतो, त्‍याला संसार नसतो   जिच्या हातीं पाळण्याची दोरी, ती राष्‍ट्रातें उद्धरी   आधी खेळीमेळी, मग गदारोळी   चोर आले घरी मग मी गेलें माहेरीं   आपले मांडी (गांडी) खालचे गेलें, मग त्यावर एक बसोत की दोन बसोत   आधी दिवाळी मग शिमगा   आकाश खाली येते तर पक्षी हातीं येते   सारा गांव शेती आणि कण नये हातीं   रोज मरे त्याला कोण रडे   भेर्‍याच्या लाती, अंधळया हातीं काठी   जगीं सर्वसुखी कोण? तर विचारी   हाताचा हताळ पुरवतो पण तोंडाळ पुरवत नाहीं   गुह्य ठेवण्याची नाहीं युक्ति, तर राज्‍य चालविण्याची भ्रांति   नाकांत नाहीं कांटा, दिमाख मोठा   जगाशीं झगडल्‍याशिवाय मनुष्‍यपण येत नाहीं   मनाची नाहीं, पण जनाची तरी ठेवावी   फुटकी कांच नी गेली पत, पुन्हां येत नाहीं   मना एवढा ग्वाही, त्रिभुवनांत नाहीं   गृहस्‍थाश्रम झेपत नाही, संन्यास पाळत नाहीं   जित्‍या नाहीं गोडी, मेल्‍या बंधने तोडी   दैव आलें द्यायला अन्‌ पदर नाहीं घ्यायला   आले मी नांदायला, अन् मडकें नाहीं रांधायला   सोन्याची सुरी कोण घालतो उरीं? सोन्याची सुरी झाली म्हणून काय ती उरांत खोवावी